O’zbekistondagi valyuta bozorini tushunish uchun ushbu mamlakatdagi qonunchilik bazasini tushunish juda muhimdir. O’zbekiston Markaziy banki banklararo pul bozorini qisqa muddatli pul operatsiyalari bilan tartibga soladi. Ushbu operatsiyalar banklararo pul bozoridagi foiz stavkalarining Markaziy bankning siyosat foiz stavkalari diapazoni doirasida qolishini ta’minlaydi. O‘zbekiston Markaziy banki har kuni iqtisodiyotning umumiy likvidlik darajasini kuzatib boradi va qisqa muddatli prognozlarni belgilaydi.
O‘zbekiston Markaziy banki hech qanday rasmiy valyuta intervensiyasini e’lon qilgani yo‘q. Biroq, rublni sotishga bo’lgan talab sotib olish talabidan kattaroq ekanligi aniq. Darhaqiqat, so‘m so‘mga nisbatan o‘tgan yil davomida 45 foizga, rubl esa so‘mga nisbatan chorakdan ko‘proq pasaygan. Bu ijobiy holat bo‘lsa-da, O‘zbekiston Markaziy banki valyuta bozoriga intervensiya qilish niyatida emasligini ta’kidlash kerak.
Bundan tashqari, O‘zbekiston bank tizimi moliyaviy vositachilar rolini cheklab qo‘yadi va mamlakat sanksiyaga uchragan Rossiya banklari ta’siriga cheklangan. Natijada muammoli kreditlar ko‘payishi, mamlakatning valyuta risklari yuqoriligicha qolishi mumkin. Biroq, uzoq muddatli istiqbolda hukumat 2025 yilgacha bank sanoatining 60% ulushini ko’zda tutuvchi keng ko’lamli bank islohoti dasturini rejalashtirmoqda.
Markaziy bank nisbatan kuchli suveren balansga ega. Yanvar oyi holatiga ko‘ra Samruk-Qazina suveren jamg‘armasi 65 milliard dollar, Milliy neft jamg‘armasi esa 60 milliard dollarga egaligi haqida xabar bergan. Raqamlar noaniq bo’lsa-da, Nyu-York Mellon Bankida o’nlab milliard dollarlar borligi haqida mish-mishlar mavjud. Shunga qaramay, markaziy bankning pul-kredit siyosati bozordagi noaniqlikni pasaytirdi.
O‘zbekistonda valyuta bozori bilan shug‘ullanayotgan bloger o‘z faoliyatiga ehtiyotkorona munosabatda bo‘lishi kerak, chunki bu oxir-oqibat huquq-tartibot idoralari xodimlarining e’tiborini tortishi mumkin. O’zbekiston rasmiylari tanqidlarni muammoli deb biladi va haddan tashqari jazolaydi. Misol uchun, 2021-yil mart oyida mamlakatda gey jinsiy aloqani dekriminallashtirishga chaqirgan blogger noma’lum hujumchilar tomonidan hujumga uchradi. Ko’pchilik bu hujumni uning nutqining begunoh natijasi sifatida ko’rgan bo’lsa, boshqalar buni blog mazmuni bilan bog’liq voqea deb bilishgan.
O‘zbekistonda xorijiy fond bozorining rivojlanishi katta miqdordagi valyuta mablag‘larini olib keladi, bu esa soliq tushumlarining yangi manbasini yaratadi. Bundan tashqari, bu O‘zbekiston fuqarolariga o‘z vatanini tark etmasdan pul ishlash imkonini beradi. Investitsion banklarning tashkil etilishi pensionerlar o‘rtasida investitsiya rentabelligini oshiradi, yosh avlodga quvvat bag‘ishlaydi. Shuningdek, bu mamlakatga xorijiy investorlarni jalb qilish va yangi sarmoyalarni jalb qilishga yordam beradi.
